Aleksandar Božović
NASA rover Perseverance zabeležio je retku i vizuelno impresivnu pojavu na površini Marsa sudar dva prašnjava vrtloga, poznatijih kao “pustinjski đavoli”. Ovi kratkotrajni vetroviti vrtlozi, nalik mini-tornadoima, često se javljaju na Marsu i igraju značajnu ulogu u njegovoj klimi i cirkulaciji prašine.
Snimak, načinjen 25. januara 2025. godine pomoću navigacione kamere rovera, prikazuje kako veći vrtlog širine oko 65 metara “proguta” manji prečnika oko 5 metara. Scena je zabeležena na lokalitetu Witch Hazel Hill, na zapadnom obodu kratera Jezero. U pozadini se mogu videti još dva vrtloga, što dodatno doprinosi dinamičnosti snimka.
Prema rečima naučnika Marka Lemona iz Instituta za svemirske nauke u Boulderu, Kolorado, vrtlozi nastaju kada se topli vazduh iznad površine podigne i počne da rotira, povlačeći sa sobom prašinu i stvarajući karakteristične stubove. U retkim slučajevima, vrtlozi se međusobno susreću, a tada slabiji može biti apsorbovan od strane jačeg.
Ove pojave su ključne za razumevanje marsovske atmosfere. Kako objašnjava naučnica Kejti Stak Morgan iz NASA Laboratorije za mlazni pogon, prašnjavi vrtlozi odaju informacije o pravcima vetra i brzini, te su odgovorni za oko polovinu ukupne prašine u atmosferi Crvene planete.
Od sletanja 2021. godine, Perseverance je više puta dokumentovao ove pojave, uključujući i audio snimak iz 2021. godine. Pored njega, i ranije misije poput Vikinga, Pathfinder-a, Spirit-a, Opportunity-ja i Curiosity-ja beležile su prisustvo ovih vrtloga.
Snimanje ovakvih pojava zahteva kombinaciju strategije i sreće, jer se one javljaju nepredvidivo. Naučnici prate učestalost pojavljivanja po dobu dana i pravcima dolaska kako bi bolje usmerili kamere rovera. Rover Perseverance, deo misije Mars 2020, osim što traga za tragovima drevnog života, sakuplja uzorke marsovskog tla i stena, te prikuplja ključne podatke za buduće ljudske misije na Mars. Ovaj događaj dodatno naglašava dinamičnost i bogatstvo atmosferskih procesa na Crvenoj planeti, prenosi SciTechDaily.
