Izmene EU o nefer poslovanju koje će uticati i na Srbiju

Evropski parlament je u maju izglasao nacrt direktive koja bi trebalo da promeni pravila o nepoštenim poslovnim praksama i o pravima potrošača Evropske unije. Promene će uticati i na Srbiju, odnosno i na zemlje koje nisu članice EU, s obzirom na to da u nekima od njih postoji obaveza usklađivanja nacionalnog zakonodavstva sa Unijom.

Cilj izmena je prebacivanja težišta sa kupovine novih uređaja na popravku postojećih, jačanje mreže servisera, kao i pružanje jasnih informacija o mogućnostima popravke uređaja od strane proizvođača.

Predložene izmene bi trebalo da smanje otpad koji se javlja kao posledica preteranog konzumerizma i bacanja proizvoda posle kvara. Izmene uključuju i ukidanje oznaka „eko“, „prirodno“ ili „klimatski neutralno“ sa proizvoda čiji proizvođači nemaju dokaze da su oznake utemeljene. Na taj način bi trebalo da se spreči dovođenje potrošača u zabludu o stvarnoj održivosti proizvoda, takozvani greenwashing.

Proizvođačima će biti zabranjeno da uređaji sadrže svojstva kojima se ograničava njegovo trajanje, odnosno biće zabranjeno „programirano kvarenje uređaja“. To zabrana odnosi se na materijal, elemente i druga svojstva uređaja koji u krajnjoj liniji ograničavaju njegovo trajanje tako što zahtevaju zamenu novim, pre vremena očekivanog za takvu vrstu proizvoda.

Najbitnije izmene EU koje će uticati i na Srbiju

Međutim, zabrana se ne odnosi na ograničenja koja se javljaju kao posledica upotrebe materijala lošeg kvaliteta.

Shutterstock

Za proizvođače to u praksi podrazumeva da na tržište moraju da plasiraju samo proizvode koji su dizajnirani da budu kompatibilni sa potrošnim materijalom, rezervnim delovima ili priborom koje obezbeđuju i ostali proizvođači. U taj materijal spadaju na primer, punjači za telefone ili kertridži sa mastilom za štampače. Ovime će biti pogođena i kompanija Apple koja već vodi bitku sa EU oko uvođenja USB-C punjača, insistirajući da se za njene uređaje koriste Apple sertifikovani punjači, dok bi za upotrebu drugih njihova funkcionalnost bila ograničena.

Uz to, kupci će pre kupovine, morati da budu obavešteni ukoliko se proizvod koji žele ne može popraviti, kao i o svim drugim ograničenjima popravke poput negarantovanja rezervnih delova i odbijanje popravke ukoliko je prethodno urađena kod drugog servisera. Proizvođači bi trebalo da daju informacije i o planiranoj dužini dostupnosti rezervnih delova i ažuriranja softvera uređaja.

Zatim, obaveza proizvođača, na primer, televizora uz već postojeću dvogodišnju garanciju, postaće i dodatne dve godine komercijalne garancije trajnosti što znači da će proizvodi biti obezbeđeni na dve plus dve godine.

Proizvođači iz Srbije kao i ostalih zemalja koje nisu članice Evropske Unije, moraće da se usklade sa izmenama i zabranama koje EU uvodi novim pravilima, ako uopšte žele da uđu na njeno tržište. To verovatno podrazumeva izmenu aktuelnog Zakona o zaštiti potrošača u Srbiji, ukoliko parlamentarno izglasani nacrt EU Direktive i konačno stupi na snagu, za šta je potrebno da se sa njim usaglasi i drugi EU zakonodavac odnosno Savet ministara.

S druge strane, potrošači u Srbiji će na taj način svakako imati koristi od novih izmena, s obzirom na to da proizvode ne kupuju samo od domaćih proizvođača već i onih na tlu EU.