Zemlja je okružena sa preko 6.600 tona svemirskog otpada: ESA upozorava na rastući problem u orbiti

Iako je svemir ogroman, oblast oko naše planete postaje sve gušća — i sve opasnija. Prema najnovijem izveštaju Evropske svemirske agencije (ESA), u niskoj Zemljinoj orbiti trenutno kruži više od 6.600 tona svemirskog otpada. Ovo je značajan skok u odnosu na 6.000 tona iz 2023. godine, kako navodi NASA.

Problem je uglavnom nevidljiv za nas na Zemlji, ali posledice su ozbiljne. Sateliti su ključni za navigaciju, telekomunikacije, vremensku prognozu, posmatranje Zemlje i nacionalnu bezbednost. Svaki komadić otpada, bez obzira na veličinu, predstavlja potencijalnu opasnost za te sisteme.

Tiago Soares, vodeći inženjer ESA-inog Clean Space odeljenja, objašnjava da čak i fragment od jednog centimetra u orbiti ima energiju ručne granate. Trenutno se procenjuje da u orbiti kruži najmanje 1,2 miliona objekata većih od jednog centimetra. Svaki od njih može izazvati lančane sudare i stvoriti stotine novih komadića, što se u svemirskoj industriji naziva Kesslerov efekat.

Situacija je posebno ozbiljna na visini od oko 550 kilometara, gde prema ESA-inom softveru za simulaciju otpada, ima gotovo isto otpada koliko i aktivnih satelita. Od početka svemirske ere, broj objekata, njihova ukupna masa i površina neprestano rastu, a miniaturizacija satelita i komercijalne konstelacije dodatno pogoršavaju stanje.

2024. godina je bila posebno teška, sa nekoliko velikih incidenata fragmentacije i više manjih sudara, što je dovelo do registrovanja preko 3.000 novih objekata u orbiti.

Iako trenutno ne postoje obavezujući međunarodni zakoni o uklanjanju otpada iz orbite, svemirske agencije i organizacije postavile su smernice kako bi se smanjilo stvaranje novog otpada. To uključuje dizajn svemirskih letelica sa sistemima za bezbedno odlaganje na kraju misije, korišćenje materijala koji minimizuju rizik od eksplozija i razvoj mehanizama koji sprečavaju otpuštanje delova tokom misije.

ESA planira da 2028. godine pošalje letelicu ClearSpace-1 koja će pomoću četiri “klješta” ukloniti stari satelit PROBA-1 iz orbite. Pored toga, japanska kompanija Astroscale razvija sopstvene misije za čišćenje svemirskog otpada, a obe firme su angažovane i od strane Britanske svemirske agencije za uklanjanje neaktivnih britanskih satelita do naredne godine.

Ako ove misije budu uspešne, biće to prvi pravi pokušaji čišćenja svemira od otpada. Međutim, čišćenje i dela postojećeg otpada u orbiti biće težak i dugotrajan posao, prenosi New Atlas.