Odisej je prva privatna svemirska letelica koja je stigla na Mesec

Kompanija Intuitive Machines sinoć je napravila istorijski događaj, postavši prva privatna aero firma koja je „otišla na Mesec“. Nakon lansiranja raketom kompanije SpaceX Falcon 9 prošle nedelje, prva privatna svemirska letelica koja je uspešno sletela na mesečevu površinu sinoć je postao Odisej, ujedno obeležavajući i prvi američki svemirski brod koji je to uradio još od misije Apolo 17 iz 1972. godine.

Kontrola misije je očekivala da će Odisej sleteti juče oko 22 časa po srednjeevropskom vremenu, ali nije sve išlo po planu pošto su naučnici gubili kontakt sa letelicom. Zbog toga su odlučili da naprave „još jedan krug“ oko Meseca, odnosno da malo produže let, posle čega je letelica od sinoć, ali posle ponoći, postala prva privatna svemirska letelica koja se nalazi na Mesecu i prenosi podatke.

Opisan od strane svemirske agencije NASA kao „šestougaoni cilindar“ na šest nogu, lender, odnosno letelica Nova-C Odisej nosi nekoliko naučnih i istraživačkih tereta za NASA program komercijalnih lunarnih teretnih usluga (CLPS), koji ima za cilj prikupljanje važnih podataka o površini Meseca. Cilj mu je bio južni pol Meseca, region od posebnog naučnog interesa zbog prisustva ledenih slojeva skrivenih u trajno zasenčenim kraterima. Takvi podaci mogli bi da budu korisni pre nego što NASA Artemis program ponovo odvede ljude na Mesec 2025. godine.

Odisej ima niz laserskih retroreflektora koji pomaže drugim svemirskim brodovima da izvedu precizna sletanja i radio-navigacioni signal koji pruža geolokacijske podatke letelicama, roverima i, konačno, astronautima.

Odisej je snimio nekoliko fotografija tokom svog putovanja ka Mesecu, uključujući neke „selfije“ sa Zemljom dan nakon lansiranja. Jedna slika snimljena kamerom za „relativnu navigaciju“ u odnosu na teren pokazuje Mesec sa oko 100.000 kilometara udaljenosti, a kasnije je usledila slika bliskog plana kratera Belkovič K.

Naučnici očekuju da će Odisej raditi 14 zemaljskih dana, nakon čega kompanija Intuitive Machines očekuje da će ga dolazeća lunarna noć naterati da se isključi.  To je period produžene hladnoće na Mesecu za čije trajanje i uslove lender nije dizajniran. Dodatni tereti od drugih privatnih korisnika na letelici uključuju „EagleCam“ CubeSat kameru koju su napravili studenti sa Univerziteta za aeronautiku Embry-Riddle u Dejtoni Biču na Floridi, ali i umetnički projekat Džefa Kunsa koji sadrži 125 minijaturnih skulptura Meseca.

Ovo je prva privatna svemirska letelica koja je postigla svoj cilj nakon što lender Astrobotic Peregrine, kojeg je prošlog meseca lansirala firma United Launch Alliance, nije uspeo da stigne na Mesec.

Drugi nedavni pokušaji uključuju japansku startap misiju Hakuto-R u aprilu prošle godine, koja je izgubila kontakt sa letelicom neposredno pre nego što je trebalo da sleti, kao i izraelski lender Beresheet koji se srušio 2019. godine. Japanski Smart Lander for Investigating Moon (SLIM)  nacionalne svemirske agencije ove države imao je problema nakon što je sleteo naopačke prošlog meseca, dok se prošle jeseni ruska Luna 25 srušila na Mesec, baš pre nego što je indijski Čandrajani-3 tamo uspešno sleteo.